Urine- en/of ontlastingsverlies zijn klachten waar nog steeds een groot taboe op heerst.
Incontinentie voor urine
Het urineverlies kan wisselend optreden: soms of heel vaak; overdag of in de nacht; veel of weinig; De ernst van de klacht heeft in hoge mate invloed op de kwaliteit van leven. De vergoeding voor de bekkenfysiotherapeutische behandeling komt uit de basisverzekering. Hiervoor is een verwijzing noodzakelijk.
Dagelijks optredend urineverlies wordt vastgesteld bij bijna 6 % van de mensen; in de leeftijdsgroep boven de 60 jaar is dit 14%. Ondanks het feit dat urine-incontinentie tot een sociale handicap kan leiden, vraagt slechts 28 % van mensen die last hebben van urine-incontinentie om hulp. De belangrijkste reden om geen hulp te vragen is een bepaalde verlegenheid om dit ter sprake te brengen en onbekendheid met behandelingsmogelijkheden. De meest voorkomende vormen van urine-incontinentie zijn stress- incontinentie en urge-incontinentie.
Stress-incontinentie
Men spreekt van stress-incontinentie (inspannings-incontinentie) wanneer er door een hogere druk ( stress) in de buik ongewenst urineverlies optreedt. Doordat de druk in de blaas hoger wordt dan in het afsluitsysteem wordt urine verloren. Denk hierbij b.v. aan een nies- of hoestbui, tillen , een onverwachte zijstap, sporten, etc.
Belangrijk bij stress-incontinentie is dat er geen gevoel van aandrang optreedt maar tijdens zo’n lichamelijke actie gaat het mis!
Er zijn verschillende oorzaken voor stress-incontinentie. Het kan ontstaan door een beschadigde sluitspier bijvoorbeeld door een bevalling of operatie, of een verslapte bekkenbodem door veroudering. Ook door een baarmoeder- of blaasverzakking kan stress-incontinentie ontstaan, doordat de plasbuis wordt opengetrokken, waardoor urineverlies kan optreden. Een operatie of andere behandeling (bijvoorbeeld bestraling) aan de prostaat kan urineverlies veroorzaken.
Behandelingsmogelijkheden
Omdat een matige of slechte beheersing van de bekkenbodemspieren regelmatig een rol speelt, is in een eerste instantie bekkenfysiotherapie de aangewezen therapie. Operatieve technieken zijn ook een optie, maar daarvoor moet men naar de medisch specialist. Er zijn diverse technieken ontwikkeld om een nieuwe ondersteuning aan de plasbuis te geven. Onder andere gebruikt men kunstmatige bandjes (bijv. TVT,TOT) of eigen weefsels om een nieuwe “hangmat” te vormen voor de plasbuis. Bekkenfysiotherapie is echter minder ingrijpend en een prima keuze om mee te starten! Wij hebben zeer goede contacten met de gynaecologen uit het West Fries gasthuis. Hierdoor maken wij gebruik van elkaars specialismen en bij twijfel vindt er altijd overleg plaats.
Urge-incontinentie
Men spreekt van urge-incontinentie wanneer de blaas vanzelf aanspant zonder dat men op dat moment zou willen plassen. Doordat de blaas aanspant en het afsluitsysteem dit niet of onvoldoende kan afremmen wordt er urine verloren. Het spontaan aanspannen van de blaas wordt ervaren als “aandrang”.
Wat de oorzaak is van urge-incontinentie is tot op heden nog onbekend. Een overactiviteit van de blaas speelt daarbij een rol (zie de hieronder beschreven indicatie: “Overactiviteit van de blaas”). Bekkenfysiotherapie waarbij de blaas getraind wordt in combinatie met bekkenbodemoefeningen kunnen aangrijpingspunten vormen voor een effectieve behandeling. PTNS is een succesvolle behandeling bij deze vorm van incontinentie en wordt door ons uitgevoerd.
Gemengde incontinentie
Men spreekt van gemengde incontinentie wanneer stress- en urge-incontinentie gecombineerd voorkomen.
Incontinentie voor ontlasting
Ontlastingsincontinentie of faecale incontinentie is het ongewild verlies van ontlasting op een voor de patiënt ongewenste tijd en plaats. Deze hinderlijke kwaal treft vooral oudere mensen. Volgens voorzichtige schattingen heeft 2 % van alle Nederlanders, die ouder zijn dan 45 jaar, last van ongewild verlies van ontlasting. Een beschadiging van de anale kringspieren is de meest voorkomende oorzaak van incontinentie voor ontlasting.
Als men vanaf de zindelijkheidstraining in de peuterjaren een goede en betrouwbare controle over de ontlasting heeft gekend, kan dat voor diegene die met incontinentie maken krijgt, zeer vernederend zijn! Het is begrijpelijk dat deze klacht vaak nog veel meer in de taboesfeer ligt dan ongewenst urineverlies. Het niet of slecht op kunnen houden van winden kan hier een voorteken van zijn. De oorzaken voor dit verschijnsel zijn talrijk, maar u kunt denken aan een trauma door een vaginale bevalling waardoor de bekkenbodem (met anale kringspier) beschadigd is.Of door verslapping van spier- en bindweefsel (bijv. bij het ouder worden, tijdens en na de overgang), of bijv. na een operatie in de onderste dikke darm en of anale gebied.
Belangrijk is in welke mate de patiënt zich gehandicapt voelt. Als de incontinentie alleen optreedt als de patiënt last heeft van diarree, is het uiteraard van belang de oorzaak hiervan op te sporen en de diarree te behandelen. Is er sprake van een functiestoornis in de bekkenbodem, dan zal bekkenfysiotherapie een juiste behandelingsoptie zijn. Een goede beheersing van de bekkenbodem met extra aandacht voor de anale kringspier en een juiste waarneming in de dikke darm vormen belangrijke aangrijpingspunten voor bekkenfysiotherapie.
Obstipatieklachten
Oftewel een moeizame stoelgang, komt bij vele mensen wel eens voor. Voor een aantal mensen is dit verschijnsel echter geen incident maar helaas een zeer regelmatig of zelfs dagelijks probleem. Er zijn vele oorzaken hiervoor. Wij beperken ons, als bekkenfysiotherapeut, tot die obstipatie-vormen waarbij er (mede) een stoornis is in de beheersing van de bekkenbodemspieren.
Tijdens de stoelgang moet de weg vrij zijn voor de ontlasting zodat die ongehinderd het lichaam kan verlaten. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor de bekkenbodem (met anale kringspier). Die dienen goed ontspannen te zijn en daarom is een juiste toilethouding noodzakelijk. Zou men ongewenst en ongemerkt de bekkenbodem niet goed kunnen ontspannen, laat staan zelfs aanspannen (!), dan werkt men onbedoeld de gewenste en natuurlijke gang tegen.
Aangrijpingspunten bij obstipatie voor de bekkenfysiotherapie kunnen hierbij zijn: